(Dirty) Dancing

Op zijn 30 jaar oude cassetterecorder luistert hij naar John Lennon en Lionel Richie. Dat vertelt hij mij, ergens in de Sierra Maestra waar Che Guevara en zijn rebellen ooit guerilla voerden vanuit hun schuilplaatsen in de beboste bergen. Carlos woont hier al zijn hele leven. Zijn t-shirt is versleten, er zitten grote gaten in, maar hij draagt een glimlach van hier tot ginder. Al wandelend vertelt hij over het leven van de mensen hier op het Cubaanse platteland, in een streek waar weinig reizigers komen. Het gros van de toeristen komt niet verder dan de witte stranden van Varadero. We passeren langs een klein boerderijtje, waar de kippen en eenden gewoon in huis rondlopen over de aarden vloer. Een opa zonder tanden lacht naar ons van aan de keukentafel en de vrouw des huizes biedt meteen koffie aan. Ze hebben zo weinig en toch geven ze aan wildvreemden.

Als vroegere leerkracht van het dorp kent Carlos iedereen. Hoewel hij amper buiten zijn geboortestreek geweest is, heeft Carlos een wereldse attitude. Hij spreekt vloeiend Engels en wanneer ik vertel dat ik uit België kom, gooit hij er nog wat Frans tussen. En hij noemt me ‘queen’, hoewel ik hem verzeker dat ik geen koninklijke connecties heb. We delen een liefde voor muziek en boeken. Hij informeert welke job ik doe daar in België en we praten zelfs een tijdje over communicatie. Hier waar alles zo anders en zo ver weg is. Het leven is er eenvoudig maar hard. Er zijn tijden waar Carlos liever helemaal niet meer aan terugdenkt, toen hij en zijn gezin in volle Koude Oorlog honger leden en hij mijlenver moest lopen voor amper een half pakje rijst. Dat noemde Fidel Castro de ‘Special period’, maar voor de Cubanen was er niet veel speciaals aan. Vandaag is het leven beter en elke reden is goed voor een feestje, vindt Carlos. In mijn verbeelding zie ik hem en de dorpsgenoten rond de cassettespeler, dancing on the ceiling, all night long, met Lionel Richie. Ter afscheid wenst hij mij een mooi leven, ik hem ook. “God save the queen!” wuift hij nog.

Dat positivisme en de joie de vivre, het zit in de Cubaanse volksaard. Zoveel ellende en onderdrukking, maar overal klinkt muziek. En er wordt gedanst. Zomaar overdag op straat en ’s avonds in de cafés. Je kan niet naar Cuba gaan en NIET dansen. Dat worden minstens een paar basisstapjes salsa of een crash cursus in een dansschool in Havana. Vol bewondering kijk ik naar elegante koppeltjes op de dansvloer. Dansen zit hen in het bloed. Ik benijd de manier waarop ze zonder enig complex de taal van de dans vertolken. Zo comfortabel in hun eigen lijf. Van zoveel openlijke lichamelijkheid en warmbloedigheid worden wij koele Europeanen nogal ongemakkelijk. Maar reisgids Alexis – een clandestiene Bruce Springsteen fan – is vastberaden om mij ook tussen de dansers te trekken en daagt me uit. Dat ik de stapjes niet ken, protesteer ik nog zwakjes. Maar dat kan hem niet schelen. “This is merengue! Cuba’s dirty dancing!” knipoogt hij.

Ik voel me niet bepaald als Baby met haar Patrick Swayze, heb geen idee hoe ik die voeten precies moet zetten op de hoge hakken, maar het belangrijkste lijkt loslaten en meedoen. Zwieren met de heupen en de benen, op welke manier dan ook. Al de rest verdwijnt op de achtergrond.

En ik begrijp, nee ik voél, hoe de muziek en het dansen voor de Cubanen een manier zijn om te overleven. Hoewel ze materieel zo weinig hebben, stralen ze een levensvreugde uit die ik in mijn eigen land amper zie. Onze winkelkarren liggen vol en wij sloffen er wat lusteloos achter, ons ergerend aan de lange rij bij de kassa’s. Er kan amper een glimlachje af.

De reis is ondertussen al een paar jaar geleden. En de ijzeren greep van het communistisch regime wordt jaar na jaar losser. De Rolling Stones hebben ondertussen opgetreden in Havana voor een uitgelaten massa Cubanen. Hier in mijn huisje klinkt de Buena Vista Social Club (Ay candela, candela, candela!) nog regelmatig luid door de muziekboxen, al dan niet vergezeld door een paar amateuristische salsa moves. De Patrick Swayze moet ik erbij verzinnen. En ik denk soms nog aan Carlos met zijn oude taperecorder en zijn onwrikbare geloof in een betere toekomst. “You may say I’m a dreamer, but I’m not the only one,” lachte hij.