Elvis & Presley

Woorden stromen, lachsalvo’s klinken. In alle staten zijn we. Het zou aan de stormwind kunnen liggen die inbeukt op de kleine auto zo op weg naar huis. Of omdat het weekend bijna gedaan is en wij er nog niet klaar mee zijn. Maar niets van dat.

Wij hebben net in de ogen gestaard van artiesten, vissers en cafégangers. Wij waren getuige van oorlogsgruwel. Wij reisden van Cuba tot Congo, sprongen mee op een goederentrein.

Wij stonden zo dicht bij wildvreemden dat we hun tranen wilden drogen, haarlokken zachtjes uit hun gezicht wilden vegen, pluisjes van hun kleren wilden plukken.

Dwars door Dennis reden wij. Voor Stephan Vanfleteren. En nu zijn Gina en ik helemaal onder de indruk van de prachtige foto’s die we zagen op Present, zijn overzichtstentoonstelling in het FOMU. Het gaat ons niet alleen om de foto’s. We zijn aangevuurd door de creativiteit, de durf, het blijven zoeken en uitproberen, het lak hebben aan het conventionele, aan wat anderen verwachten, het durven voluit te gaan. Vanfleteren settelt niet in wat hij onder de knie heeft. Hij blijft verrassen. Wat hij doet komt van ergens diep vanbinnen. Dit is geen werk, het is een manier van leven, van naar de wereld kijken, naar het schone én het lelijke.

Het is erg bon ton om bij een tentoonstelling zo met gevouwen armen rond het werk te draaien, om in een boogje om het schilderij of de foto te stappen. Traag, bedachtzaam. Afstand respecterend. Dat oogt erg intellectueel.

Maar fuck de afstand. Wie niet dichtbij durft komen, mist veel. Dat geldt voor veel dingen in het leven.

Ik sta nog net niet met mijn neus tegen sommige beelden geplakt en zie de reflectie van de fotograaf in de ogen van zijn subjecten. Mijn liefde voor de fotografie laait op. Ik voel weer waarom ik foto’s zoveel krachtiger vind dan bewegend beeld. Hoe één beeld, één moment gegrepen uit de stroom der dingen, zo luid kan spreken.

De tentoonstelling doet iets opflakkeren. Het knettert in onze hoofden. We voelen ons ineens zo klein, zo voorspelbaar, zo saai. In de auto, op de terugweg naar onze routineuze levens, hebben we het over losbreken, zoals Elvis & Presley, de alter ego’s van Stephan Vanfleteren en Robert Hubert die twintig jaar geleden met zwarte pruiken en witte glitterkostuums drie weken door de VS reisden. Wat een schitterend geschift idee! In zwart-wit en kleur zagen we hen poseren in supermarkten, wasserettes, motels, woestijnen, steden, toeristenbussen en metro’s. Voortdurend gaan ze in interactie met hun omgeving. Het levert een fantastische fotoreeks op.

In een wilde fantasie zien wij onszelf zo op roadtrip vertrekken. Hier op de grijze E19 op een stormachtige zondag zijn wij eventjes Thelma & Louise. Zoals Elvis & Presley, maar dan anders. De gedachte alleen al maakt ons blij. De auto barst bijna van vreugde over deze ingebeelde reis. We denken aan een rode Mustang cabriolet, kleurrijke sjaaltjes, grote zonnebrillen en avontuur. Het doet er in dat moment niet toe dat we de volgende dag in werkelijkheid braafjes naar ons werk zullen gaan, zonder gierende banden en opvliegende stofwolken, naar de bureaus waar wij zij aan zij zitten.

Het gaat om het gevoel dat loskomt: enthousiasme over het leven en wat er eigenlijk allemaal kan als je ergens voor gaat, voorbij de comfortzone. Waarom doen we dat toch zo weinig?

Wij twijfelen begot over een improvisatiecursus en dansles. Als Vanfleteren vandaag zo’n indrukwekkend palmares heeft, dan is het omdat hij zichzelf blijft uitdagen, bereid is om af te tasten, te proberen, te springen, uiting te geven aan wat hij heel diep vanbinnen voelt. Dat vraagt ook periodes van afzondering, van worsteling, van niet weten waar het allemaal toe zal leiden.

“Ik heb vrienden en familie, een warm nest, maar ik hoor bewust nergens bij,” vertelt de fotograaf in een interview naar aanleiding van de tentoonstelling. Het is niet de gemakkelijkste weg, maar wel een authentieke. Present, dat verwijst niet alleen naar het heden. Het betekent ook aanwezig zijn. Echt aanwezig zijn. En dat is in de wereld van vandaag, vol prikkels en opgelegde ideaalbeelden en verwachtingen, een zeldzaamheid.

‘Zijt uzelf!’ roept het verzameld werk van Stephan Vanfleteren ons toe. Luister naar uw innerlijke stem en doe daar iets mee, in ’t klein of ’t groot.

Hang niet af van al die anderen, en zeker niet van dikkenekken en hun magere zielen (dat las ik nog ergens in een krantencolumn datzelfde weekend).

Smijt u.

Zoals Elvis & Presley. Of Thelma & Louise.