Op een steenworp van het Castel Sant’Angelo in Rome ben ik omringd door boeken en koffie. De ‘Bibliobar’ in openlucht ontsnapt aan de massa toeristen die vlak rond de Engelenburcht blijven hangen en dan richting Sint-Pietersplein tsjokken. Hier onder de platanen op de oevers van de Tiber verdwijnt de drukte op de achtergrond. Er is geen haast. Dit zijn dagen om vriendschap te vieren en in goed gezelschap over de Romeinse piazza’s en via’s te struinen. De ochtend voelt alweer drukkend warm. Het is augustus, de maand waarin de Romeinen vakantie hebben en hun stad ontvluchten op zoek naar wat verkoeling aan zee. Vandaag is de lucht grijs, vol spanning, alsof de wolken een onweer over ons willen uitstorten, zich bedenken en slechts plagend enkele regendruppels over ons heen sprenkelen. Dan steekt een windvlaag op. De verkopers van pauselijke gadgets, Romeinse magneten en kalenders moeten hun koopwaar beschermen. De warme wind beroert de takken en bladeren van de platanen. In een wilde dans zwiepen ze boven de Bibliobar. Een verdwaald blad dwarrelt neer net naast mijn cappucino. Door de boxen klinkt weemoedig Leonard Cohens ‘Dance me to the end of love‘.
Het voelt als poëzie. De wind, de bomen, de muziek, cappucino en boeken.
Het moment vervliegt, Leonard is uitgezongen. De luchtlagen hervinden hun evenwicht. Hoog boven het Castel Sant’Angelo houdt de aartsengel stand, zoals hij al ruim 270 jaar doet. Al is ook voor een standbeeld het leven onzeker: zijn voorgangers werden neergebliksemd of opgeblazen door vijandelijk geschut. We klimmen onze weg omhoog in de cirkelvormige burcht, langs ophaalbrug, protserige zalen, vergeetputten, schietgaten en loggia’s met panoramische uitzichten op de stad. ‘Oh, hear the sounds of the city!’ mijmert een Amerikaanse luidop tegen haar reisgezel, bijna op de top van burcht. De zomerwind waait krekelgetjirp tot op deze hoogte, gemixt met sirenes en het geraas van stadsverkeer. De Amerikaanse blijft staan om het allemaal in zich op te nemen.
De stad zet de zintuigen op scherp. Traag bewegen we mee in een stroom van gelato likkende toeristen rond de Trevifontein en het Pantheon om vervolgens stille steegjes te ontdekken met oude muren en deuren die soms prachtige palazzo’s verbergen. In een verschroeiende hitte verkennen we het Colosseum en Forum Romanum, om dan de Palatijn op te klimmen. Op deze heuvel begon volgens de overlevering het verhaal van Rome. Welke geschiedenissen hebben zich hier afgespeeld? De oude muren zwijgen. De pijnbomen ook.
De wind waait als een haardroger op de heetste stand in onze gezichten terwijl we temidden van de overblijfselen van het oudste Rome naar de moderne stad beneden ons kijken.
Vijf dagen lang dompelen we onszelf onder in een andere wereld. In een smal huis vlak naast de Spaanse trappen huist bijna onopvallend een schrijversmuseum, een ode aan de romantische Engelse dichters. Smalle trappen leiden ons naar de vertrekken waar John Keats verbleef in de laatste maanden van zijn leven in 1821. Ik kijk rond in het kleine kamertje waar hij door tuberculose aan zijn bed gekluisterd was en waar hij uiteindelijk bij kaarslicht stierf tijdens een februarinacht. De wanden van de woonkamer ernaast worden ingenomen door hoge kasten vol manuscripten, brieven, boeken. Kleine lokjes haar van Percy Shelley en John Keits zijn vastgemaakt op een briefje, een negentiende eeuws symbool van vriendschap. Ik verwonder me over zoveel zorgvuldig bewaarde memorabilia. Aan het raam staat het schrijfbureau van Mary Shelley, vrouw van Percy, en auteur van Frankenstein. Ik ben slechts een aanraking op het hout verwijderd van haar.
Opnieuw voel ik het, de poëzie, in de geur van de oude boeken en in de verhalen die verbonden zijn met elk van deze voorwerpen.
Een beetje beduusd stappen we weer de hitte en de drukte in aan de Spaanse trappen. Er is nog zoveel te ontdekken. De indrukwekkende kunstcollectie in de Villa Borghese, de eindeloze Vaticaanse musea die overspoeld worden door grote tourgroepen en gidsen met vlaggetjes. Zelfs in de meer dan 500 jaar oude Sixtijnse kapel is het drummen. ‘No photo! No photo!‘ roept een medewerker door een microfoon wanneer er ondanks de verbodsplaatjes toch smartphones op de fresco’s worden gericht. Te midden van het mierennest tracht ik mijn Michelangelo momentje te beleven.
Daar zijn ze, hoog boven mij, de vingers die elkaar net niet raken, de wereldberoemde afbeelding van de Schepping. Dat willen vatten op foto is een belediging voor de kunstenaar.
Wanneer de avond valt vullen de terrassen van de restaurants zich met hongerige reizigers, de tafels een festijn van verse pasta’s, pizza, wijn en tiramisu. Wie een moment blijft staan om het menu te bekijken, wordt meteen aangeklampt door de ‘lokkers’ van dienst. ‘Ragazze!’ worden we keer op keer aangesproken. De beste restaurantjes herken je aan de rijen wachtenden. Het zijn de plekken waar de Italianen zelf komen eten, doorgaans na 21 uur wanneer de toeristen al lang hun pasta Amatriciana achter de kiezen hebben. Op de laatste avond zetten we ons na het eten op de treden voor het Pantheon. 2000 jaar geschiedenis voor onze neus. En ook: selfienemende toeristen, bedelaars en verkopers van lichtgevende, vliegende gadgets. Eeuwigheid en vluchtigheid gaan hier hand in hand.
Passanten zijn we, kleine puntjes in de geschiedenis, veel fragieler dan de pilaren en stenen van het monumentale bouwsel dat we aanschouwen.
De volgende ochtend rij ik in alle vroegte de stad uit per taxi. De chauffeur heeft een raampje opengezet, een fris briesje speelt zachtjes door mijn haar. De straten en pleinen zijn nog verlaten. Het Castel Sant’Angelo tekent zich af in de laatste duisternis van de nacht die nu snel verdreven zal worden door de opkomende zon. Radio Italia speelt zacht een lied van een zanger die als de Italiaanse Chris Rea klinkt. De chauffeur belt ondertussen met een zekere Pino in een Romeins Italiaans waar ik amper iets van kan maken. Alles samen is het poëzie.
In stilte groet ik de stad. Arrivederci Roma.
Levenskunst 
Geef een reactie